نوشتن، یکی از پایه های آموزش برای کودکان است. راه های آموختن نوشتن به کودک معمولا مستلزم تکرار و تمرین بسیار است که هم آموزگارها و هم والدین باید در این مسیر کودک را همراهی کنند. آموختن مهارت نوشتن، نیازمند سازماندهی چندین بخش از مغز است و کودک برای اینکه بتواند این مهارت را به خوبی یادبگیرد، باید در ابتدا بتواند از تمام کارکردهای مغز خود استفاده کند. اما برخی از کودکان هستند که در یادگیری این مهارت دچار مشکل هستند و به نوعی دچار اختلال نوشتن هستند. باید توجه داشت که زمانی می‌توان به کودک برچسب اختلال نوشتن زد، که آموزش کافی، تلاش و کوشش خود کودک و حمایت‌های والدین به طور کامل وجود داشته باشد و همچنان کودک در نوشتن مشکل داشته باشد. بنابراین قبل از اینکه کودک خود را مختل بدانید، به این فکر کنید که آیا تمام ارکان آموزش صحیح برای او فراهم بوده یا نه. در این مطلب درباره اختلال نوشتن صحبت خواهیم کرد.

منبع : اختلال نوشتن چه نشانه هایی دارد؟

اختلال نوشتن چیست ؟

اختلال نوشتن به طور کلی اختلالی در فرایند پردازش مغز است. به عبارت دیگر اختلال در هریک از بخش‌های مغز که در فرآیند نوشتن تاثیرگذار هستند، منجر به اختلال نوشتن می‌شوند. نوشتن، به پردازش اطلاعات پیچیده و مهارت‌های حرکتی بسیار ظریف نیاز دارد که کودک آن‌ها را از نوزادی فرا می‌گیرد. در فرایند نوشتن، ابتدا مغز باید افکار (یا در زمان املا، صدای دیگران) را در ذهن پردازش کند. این پردازش در زمان املا نوشتن ساده‌تر است زیرا صرفا باید بشنود، املای کلمات را به یاد بیاورد، آن را به عضلات دست برساند و با حرکات ظریف انگشتان روی کاغذ بنویسد.

اما زمانی که کودک می‌خواهد افکار یا تصورات خود را روی کاغذ پیاده کند، علاوه بر مراحل بالا، لازم است در ابتدا دستور زبان را نیز بلد باشد و بتواند افکار خود را در قالب دستور زبان و قواعد گرامری زبان خود پیاده کرده، سپس به نوشتن برساند. اختلال در سازماندهی اطلاعات، انتقال اطلاعات در مغز، ذخیره سازی، مهارت‌های حرکتی، حافظه، توجه و … همه و همه می‌تواند منجر به اختلال‌نوشتن شود. حتی ممکن است کودک برای گرفتن مداد یا حرکت دادن آن روی کاغذ به مشکل بربخورد. برای آشنایی بیشتر با کودکان استثنایی کلیک کنید.

انواع اختلال نوشتن

اختلال‌نوشتن بخش های مختلفی دارد، اختلال در املا، در دست خط، در هجی کردن، در پردازش کردن کلمات در مغز و هر بخش از نوشتن، می‌تواند نوع خاصی از این اختلال باشد. برخی از کودکان کلمات را وارونه می‌نویسند و برخی در دستور زبان مشکل دارند. دسته بندی اصلی اختلالات‌نوشتن به شرح زیر است:

دیسلکسیا

در این نوع از اختلال نوشتن، کلمات نوشته شده توسط کودک ناخوانا هستند و نمی‌توان متوجه نوشتار او شد. این مسئله با بدخطی متفاوت است. این زمانی است که کودک بدون منبع خاصی می‌نویسد. اما زمانی که نوشتار را کپی می‌کند، مانند کپی از روی سرمشق، معمولا نوشته‌ها واضح‌تر هستند. مهارت‌های ظریف کودک نرمال است اما در املای کلمات و کشیدن شکل حروف مشکل دارند. دیسلکسیا، شایع‌ترین اختلال نوشتن است.

اختلال نوشتن حرکتی

این اختلال زمانی است که کودک مهارت‌های حرکتی ظریف که برای نوشتن لازم است را ندارد. این کودکان معمولا در بستن زیپ یا بند کفش و هر بازی‌ که نیازمند ظرافت است، مشکل دارند. این ضعف ممکن است عضلانی یا عصبی باشد.

اختلال نوشتن فاصله ای

این اختلال معمولا در نتیجه مشکل کودک در آگاهی از مفهوم فاصله رخ می‌دهد. در این مورد کودک با ماندن روی یک خط و رعایت فاصله بین کلمات و حروف مشکل دارد. معمولا تمام نوشته‌های این کودکان ناخوانا هستند اما در مهارت املایی مشکلی وجود ندارد.

نشانه ها و علائم اختلال نوشتن

اختلال نوشتن در سنین مختلف خود را به اشکال مختلف نشان می‌دهد. برخی ممکن است فقط دست خط بد یا املای بد داشته باشند. در کل اصلی‌ترین مشکلاتی که اگر در نوشتن کودک دیدید باید آن را جدی بگیرید ناتوانی در املا نویسی، دست خط بسیار بد و مشکل در هجی کردن کلامات. در ادامه برخی از نشانه‌های وجود اختلال نوشتن را بیان می‌کنیم:

• دست خط بد یا ناخوانا یا نامتوازن
• غلط های املایی عجیب
• مشکل در تشخیص نوشتار کتابی یا محاوره‌ای
• سرعت نوشتن پایین
• حذف کلمات یا برخی از حروف اضافه در جملات
• خستگی و کلافگی شدید از نوشتن
• اندازه و فاصله نامناسب حروف
• ناتوانی در یادگیری دستور زبان، بخصوص در افعال
• بلند خواند کلمات هنگام نوشتن
• سفت و غیرعادی گرفتن مداد در دست
• ناتوانی در هجی کردن کلمات
• عدم اعتماد به نفس در نوشتن و فرار از تکلیف

علل و دلایل بروز اختلال نوشتن

به مانند اکثر اختلالات روانشناختی، عوامل ژنتیکی نقش مهمی در بروز این اختلال دارد. مشکلات مغزی نیز یکی از پررنگ‌ترین عوامل اختلال در نوشتن است. کودکانی که دارای اختلالات جزئی در برخی عملکردهای مغزی هستند و سرعت رشد پایین مغز، ضربه به سر و مشکلات هورمونی دارند نیز می‌توانند دچار اختلال نوشتن باشند. همچنین شوک‌های شدید روانی نیز می‌تواند در آسیب به عملکرد سالم مغز موثر باشند. جدای از آن، اختلال در مهارت‌های حرکتی، اختلال در هماهنگی عصب و عضله (مثلا ناتوانی در گرفتن توپی که به سمت او پرت می‌کنیم)، ضعف بینایی و ضعف در ادراک اطلاعات محیطی برخی دیگر از علل بروز اختلال نوشتن می‌باشد.

راه های درمان اختلال نوشتن

متاسفانه برای اختلال‌نوشتن درمان قطعی وجود ندارد، اما مبتلایان باید با آموزش ویژه و حمایت والدین، برای کاهش مشکلات مدرسه و زندگی، تلاش کرده و مشکلات ناشی از اختلال نوشتن را به حداقل برسانند. برای آشنایی با سایر روش‌های درمان اختلالات یادگیری کلیک کنید. برخی از راه‌های بهبود عملکرد کودکان مبتلا به اختلال‌نوشتن عبارت است از:

دارو درمانی

برخی از داروهایی که به افزایش توجه و تمرکز کودک کمک می‌کنند با تشخیص پزشک به بهتر شدن عملکرد کودک کمک می‌کند.

کار درمانی

برای آن دسته از کودکانی که دچار مشکلات حرکتی هستند، کار درمانی مفید خواهد بود. در کاردرمانی با تمرکز روی بهبود عملکرد حرکتی، افزایش قدرت دست، هماهنگی بیشتر عصب و عضله و تمام مهارت‌های فیزیکی که برای نوشتن لازم است به بهتر شدن اختلال نوشتن کمک خواهد کرد.

مدیریت آموزش

البته که مهم‌ترین بخش درمان و بهبود کودکان مبتلا به اختلال نوشتن، تلاش والدین، معلمان و خود کودک است. هر قسمت از محیط و لوازم آموزشی این کودکان، می‌تواند در بهبود عملکرد آن‌ها کمک کند. برخی از آن‌ها را در ادامه می‌خوانید:

• وسایل نوشتار این کودکان می‌تواند متفاوت باشد. استفاده از انواع مختلف مداد یا استفاده از گیره مداد، استفاده از کاغذ با خطوط برجسته برای ماندن روی خط و وجود جزوه‌های مکتوب و تصویری بجای صوتی.
• نقش مهم آموزگار برای این کودکان غیر قابل انکار است. دادن وقت بیشتر برای نوشتن، عدم فشار به او، خودداری از هرگونه تحقیر یا تنبیه مربوط به نوشتن، جایگزین کردن تکالیف نوشتاری با تکالیف دیگر، پیش نویس کردن نام و مشخصات کودک روی برگه امتحان و …
• تکنولوژی نیز می‌تواند برای آموزش بهتر این کودکان مفید باشد. استفاده از نرم افزارهای دیکته، استفاده از کیبورد و کامپیوتر و بازی‌های مختلف آموزشی و هر نوع تکنولوژی پیشنهادی توسط متخصصین به کودک
• نوشتن روی شن، نوشتن با رنگ روی کاغذ، درست کردن حروف با خمیر بازی، کاردستی حروف و از این قبیل راه‌ها نیز برای آموزش بهتر کودک موثر است.

مراجعه به روانشناس

کودکان دچار اختلال نوشتن، معمولا تحت فشارها و اضطراب‌های شدیدی هستند. اضطرابی که از طرف مدرسه با نمره‌های بد، تمسخر همکلاسی‌ها، تحقیرهای والدین و حتی افکار منفی خود کودک به او وارد می‌شود. کودکانی که دچار اختلال هستند باید خیلی بیشتر درک شده و تلاش‌های آنها مورد احترام قرار بگیرد. وجود یک مشاور یا روانشناس خبره، می‌تواند به کاهش این اضطراب‌ها و آموزش بهتر والدین در جهت نحوه برخورد بهتر با کودک مفید باشد. برای دریافت مشاوره کودک کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه کودک می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس حاصل نمایید.

منبع : اختلال نوشتن چه نشانه هایی دارد؟